Αν μπορούσαμε να ακούσουμε τον παλμό του πλανήτη μας, αυτός θα χτυπούσε μέσα από τα κύματα των ωκεανών. Οι ωκεανοί, που καλύπτουν πάνω από το 70% της επιφάνειας της Γης, είναι το αθέατο σύστημα υποστήριξης της ζωής μας: παράγουν πάνω από το 50% του οξυγόνου που αναπνέουμε, απορροφούν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, ρυθμίζουν το παγκόσμιο κλίμα και φιλοξενούν περίπου το 80% της ζωής στον πλανήτη. Από τα παράλια της Μεσογείου μέχρι τα απύθμενα βάθη του Ειρηνικού, κάθε σταγόνα θαλασσινού νερού είναι ένα κύτταρο του παγκόσμιου οργανισμού που λέγεται «Ζωή».
Η Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Ιουνίου, δεν είναι μια απλή επετειακή αναφορά. Είναι μια οικουμενική κλήση αφύπνισης, υπευθυνότητας και δράσης. Καθιερώθηκε για να θυμίζει στην ανθρωπότητα ότι, όσο πιο γρήγορα φθείρουμε το υγρό θεμέλιο της ύπαρξής μας, τόσο πιο κοντά φτάνουμε σε ένα μέλλον χωρίς ανάσα. Και όσο αδιάφορα κι αν φαίνονται τα προβλήματα των ωκεανών για την καθημερινότητά μας, τόσο βαθιά επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής μας: από το φαγητό στο πιάτο μας μέχρι τη σταθερότητα των καιρικών συστημάτων και των οικονομιών μας.
Ιστορικό & Θεσμική Αναγνώριση:
Η ιδέα για τον θεσμό προτάθηκε για πρώτη φορά το 1992, στη διάρκεια της ιστορικής Συνόδου της Γης (Earth Summit) στο Ρίο ντε Τζανέιρο, με πρωτοβουλία του Καναδικού Υπουργείου Αλιείας και του International Centre for Ocean Development. Για πολλά χρόνια, η ημέρα γιορταζόταν ανεπίσημα από περιβαλλοντικούς οργανισμούς, ακαδημαϊκούς και ερευνητές.
Το 2008, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) την αναγνώρισε επίσημα ως Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών (World Oceans Day), θεσμοθετώντας την 8η Ιουνίου ως ημέρα παγκόσμιας δράσης και ευαισθητοποίησης. Έκτοτε, κάθε χρόνο η ημέρα τιμάται σε περισσότερες από 140 χώρες, με συμμετοχή χιλιάδων οργανισμών, σχολείων, κοινοτήτων, επιστημόνων, πολιτών και θεσμικών φορέων.
Σκοπός, Αξία και Συμβολισμός:
Η Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών στοχεύει:
- Να ευαισθητοποιήσει την ανθρωπότητα για την τεράστια σημασία των ωκεανών στον πλανήτη.
- ⚖️ Να ενισχύσει την πολιτική βούληση και να ωθήσει σε διεθνείς δεσμεύσεις για βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων πόρων.
- ♻️ Να καλλιεργήσει περιβαλλοντική ηθική και αλλαγή στάσεων απέναντι στη χρήση πλαστικού, την υπεραλίευση, τη ρύπανση και τη βιοποικιλότητα.
- Να ενθαρρύνει τη συνεργασία επιστημονικών και τοπικών κοινοτήτων σε προγράμματα διατήρησης και θαλάσσιας εκπαίδευσης.
Κάθε χρόνο συνοδεύεται από ένα θεματικό σύνθημα. Το θέμα του 2024 ήταν: “Catalyzing Action for Our Ocean & Climate”, εστιάζοντας στην άμεση ανάγκη για πρακτικά μέτρα προστασίας που συνδέουν τους ωκεανούς με την κλιματική κρίση.
Ενδεικτικές Παγκόσμιες Δράσεις:
- Επιστημονικές παρουσιάσεις για τη ρύπανση από μικροπλαστικά, την απώλεια κοραλλιογενών υφάλων και τη μετανάστευση θαλάσσιων ειδών λόγω κλιματικής αλλαγής.
- Εθελοντικοί καθαρισμοί ακτών και θαλάσσιων περιοχών.
- Εκπαιδευτικά και καλλιτεχνικά προγράμματα σε σχολεία για την οικολογική αξία των θαλασσών.
- Καμπάνιες ενημέρωσης και πίεσης σε κυβερνήσεις για την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών αλιείας, δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, απαγόρευση πλαστικών μιας χρήσης.
- Ψηφιακές δράσεις και webinars από ΜΚΟ, ακαδημαϊκά ιδρύματα και τον ΟΗΕ.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια συμβολική ημερομηνία στο ημερολόγιο των Ηνωμένων Εθνών. Είναι η παγκόσμια αντανάκλαση της συλλογικής μας συνείδησης απέναντι στο πιο πολυτιμότερο και ίσως πιο παραμελημένο οικοσύστημα της Γης. Οι ωκεανοί είναι η αρχή και το τέλος της ζωής στον πλανήτη: γεννούν την πρωτογενή ενέργεια, ρυθμίζουν την ισορροπία, στηρίζουν την τροφική αλυσίδα και προσφέρουν απλόχερα ζωή χωρίς να ζητούν τίποτα.
Όμως η υπομονή τους εξαντλείται. Με 13 εκατομμύρια τόνους πλαστικού να καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς, με τις θερμοκρασίες των υδάτων να αυξάνονται δραματικά, με τα οικοσυστήματα να καταρρέουν, η φωνή των ωκεανών γίνεται πια κραυγή.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών είναι η ευκαιρία μας –ως κοινωνία, ως θεσμοί, ως πολίτες– να πούμε το «δεν πάει άλλο». Να κάνουμε τον σεβασμό στο θαλάσσιο περιβάλλον καθημερινή πράξη. Να εκπαιδεύσουμε τις επόμενες γενιές με τη συνείδηση ότι κάθε σταγόνα μετρά.
Γιατί στο τέλος, δεν σώζουμε απλώς τους ωκεανούς· σώζουμε το ίδιο μας το μέλλον.
«Ας γίνουμε η γενιά που δεν αρκέστηκε στο να κοιτά το κύμα, αλλά επέλεξε να το αλλάξει.»
Discover more from Scripta manent
Subscribe to get the latest posts sent to your email.